joxelanda

ITZIAR: HERRIAK DU ERABAKIA

Aintzina, Urola Ibaitik Deba ibairainoko lurralde osoa hartzen omen zuen Itziar izenak. Itziartarrek sortu zuten Debako kaia, baina Debaren menpe bizi da Itziar. Kaskoa eta poligonoa, Arriola, Egia, Itxaspe, Elorrixa, Mardari, Endoia, Lastur eta Arbiskoa. Non hasi eta non amaitzen da Itziar? 1000 biztanle inguru, 2/3 baserri aldekoak. Garai bateko nekazal bailara, industri ekoizpenera bideratua. Eta udalerri izateko aldapan gora.

----------------------------------------

1994an Carta Pueblaren 700.urteurrena ospatu zuen Itziarrek. 700 urteurrenaren ospakizuna herri izaeraren aldeko aldarrikapen bihurtu zen. Frankoren denboratik datoz ordea herri mugimenduaren arrastoak Itziarren. Herrigintzaren ildotik sortutako ekinbideak, hala nola baserritar mugimenduak, talde sozialak, guraso elkartea, kooperatibak, etab. herri sentimenduaren ispilu izan dira, eta historikoki itziartarren nortasuna sendotu dute.

1990.eko udan egin zen Herria Sortzen ekimenaren aurkezpen ekitaldia. Herri sentipenari erantzuteko plataforma bezala eratu zen batzordea. Mendarok egindako bidearen ildotik Debarengandik juridikoki banatzeko espedientea jarri zen martxan. %80tik gorako onespenarekin bildu ziren eskatutako sinadurak. Debako Alkateak firma haien balioa kuestionatu eta bilketa berria egin behar izan zen notario aurrean. Berriz ere legeak eskatzen zituenak baino sinadura gehiago lortu ziren.

Ideologia eta pentsakera desberdineko herritarrak biltzen ditu bere baitan Herria Sortzenek.

Partidu politikoekin hitzarmen orokorra sor­tzeko saioa egin zen, Debako Udaletxean hitz bakarrez agertzeko. Baina interes partikularrak nagusitu ziren. Hausnarketa luzearen ondoren, Herria Sortzen ekimenak bere aldetik jotzea erabaki zuen, Itziarrek, instituzio ofizialetan, ahots propioa izan zezan. Batzordea18 urtetan hamabostero bildu izan da gutxienez, eta makina bat ekitaldi ere antolatu ditu: Santa Krutzetako afaria, bertso saioak, protesta ekintzak, prentsaurrekoak, telebistan agerraldiak, aurkezpenak Deban, publizitatea, festetako txosna, santeskea, peria etab. Egoerari irtenbide bat bilatzeko saio asko egin dira, Itziarko gaien inguruan hartzen diren erabakiak Itziarren hartu ahal izateko. Debako Udaletxea itziartarren aldarrikapenaren kontra jarri zen erabat hasieratik, arrazoi ekonomikoak eta bestelako mamuak argudiatuz.

Diputazioak ezezkoa eman zion segregazio espedienteari, herri izateko baldintzak gogortzen zituen Norma Foral berria ezarriz. Lege honen arabera, 2000 biztanletik gora behar du herriak, berezko udalerria eratzeko. Itziarren aurka apropos asmatutako legearen usaina du. Segregazioaren espediente bidea blokeatuta geratu arren, Itziarrek berezko udalerri izateko helburuari tinko eusten dio.  

Bien bitartean, erdibideko aukera hurbilagokoak landu dira. Horrela, abiatu da azken urteotan Tokiko Herri Erakundea ezartzeko prozedura, herrian ilusio berria piztuaraziz. Eredu honek hainbat eskumen ekarriko lizkioke herriari. Luzea eta gogorra gerta daiteke negoziaketa, baina epe motzean da eskuragarria eredu berria Itziarrentzat.

2009-08-02

EGURALDIA ETA GIROA

Gauza naturaltzat hartu izan dut beti eguraldia. Bizitzarekin lotuta dagoen zerbait, hainbat modutara eragiten diguna. Arnasaldi bakoitzean eguraldia xurgatzen dugu. Izan ere, airea eguraldiaz dago osatuta, edo hobe esateko, aireak dituen elementu guztien dinamika da eguraldia; hortaz, airea den edonon da eguraldia.

Mundua inguratzen duen aire geruzari eguratsa edo atmosfera deritzaio. Hogei bat kilometrotako lodiera du geruza horrek. Aire koska horrek duen dinamika litzateke bada eguraldia.

Aireak pisua du eta aldakorra da gainera, aparatu bitartez neurtu litekeen pisua. Presioa esaten zaio eta barometroak igartzen dio. Elementu inportantea da hau eguraldiarentzat. Presioa, hezetasuna, hotz-beroa, horiexek dira hiru eragile esanguratsuenak. Badira elementu txikiagoak ere, aipagarrienak eguzkia eta ilargia dira. Beste hainbat faktore ere ezagutzen ditugu eta ezagutzen ez direnak ere izan daitezke.

Eguzkia dugu bada maisu zaharra, hark eusten dio eguratsaren martxari. Izango du ilargiak ere zer esanik baina ez dago oraindik zientifikoki ondo aztertuta. Eragile nagusion bapateko aldaketetatik sortu ohi dira eguraldiaren fenomeno nabariak. Haizea, airea mugimenduan. Lainoa, hezetasuna kondentsatuta. Euria, lurrin-ttanttak batuz ur-tanta bihurturik. Elurra, lurrin izoztuaren pilaketa. Horrela aipa daitezke hainbat gorabehera. Baina guzti horien martxa ez da orekatua edo erregularra, kaos moduan funtzionatzen bait du eguraldiak. Leun eta suabe aldiz, itsumustuan eta zilipurdika beste askotan. Beti dugu ikusmina eta ikuskizuna. Asmakizuna eta jakinmina. Iragarri nahi eta komeni ere bai, baina ezin ziurtatu epe motzera ere. Beti da aipagai. Gehiegi ere bai sarri.

Batzuetan ondo portatu ohi da, besteetan nahiko baldar. Baina beti dugu haren behar, beraz, naturaltasunez eta lagun bezela hartu behar genuke. Nik goizero egiten diot kasu. Kaixo eguraldi, eta Kaixo Joxe erantzuten dit. Ez dit zertarako asmorik duen esaten baina pixkat antzematen zaio, eta batzutan dezente. Ondo portatzeko erregutxoa egin, baina bereari eusten dio. Hori manejatzeko inbentorik ez da asmatu oraindik, eta hobe horrela gainera. Lan horretarako neu ez nintzateke fidatuko gizakiarengan. Beraz, bake-bakean lagako diogu bere jardunean; noizik behin apur bat kritikatuz. Orain, aldi honetan, jator dabilkigu gainera. Baina euri falta larria datorkigu eta ez zaio konpontzeko itxurarik ikusten. Kopraixak onaldiaren barne tokatuko dira aurten. Eguraldi ona seguru beraz Itziarko jaietan. Ea bikain eta jator pasatzen ditugun aparteko egun horiek.

Eguraldia eta giroa aipatzen nituen. Eta zer dira bada bata eta bestea. Ba, esan dugun bezala eguraldia atmosferaren dinamika edo jarduna litzateke eta giroa berriz horrek eragiten digun sentsazioa. Ia ia gauza bera baina bi adierazpen. Bat egiten duena eta bestea nabaritzen duguna. Beti ez dira bat etortzen eguraldia eta giroa. Adibidez, euria falta denean barra-barra botatzen badu eguraldi ona litzateke baina aldi berean jendea festetan badabil giro txarra legoke horientzat. Horregatik esan ohi da zaila dela denen gustuko eguraldia egitea. Eguraldiari errespetoa eta giroari geuk hartu behar diogu tamaina.